Bateria – dzieło obronne będące stanowiskiem ogniowym zespołu dział.
Blokhauz – schron bojowy służący do obrony bliskiej miejsc istotnych taktycznie.
Droga kryta – droga pomiędzy przeciwskarpą a stokiem bojowym, zabezpieczona przed obserwacją nieprzyjaciela i służąca do przemieszczania się wojsk.
Droga wałowa – droga biegnąca wałem, przy której usytuowane są stanowiska artyleryjskie.
Fort – zamknięta budowla obronna umożliwiająca stawienie samodzielnego oporu podczas ataku i oblężenia. Główne części fortu to: czoło – część przednia, barki (lewy i prawy) – części boczne, szyja – cześć tylna fortu.
Fort główny – fort o znaczeniu kluczowym dla odcinka obwodu obronnego. Z reguły większy i obsadzony silniejszą załogą niż forty pośrednie. Forty główne były budowlami samowystarczalnymi, z własnymi ujęciami wody i magazynami żywności, mogącymi przez pewien czas bronić się w całkowitym okrążeniu. Każdy z nich miał też prochownię, pomieszczenia do przygotowania amunicji oraz do przechowywania dział i sprzętu.
Fort pośredni – rodzaj niewielkiego fortu wyposażonego w lekką artylerię, usytuowanego między fortami głównymi. Standardowe forty tego typu zasadniczo były przeznaczone dla piechoty i miały ok. 300-osobową załogę.
Fosa (rów forteczny) – sztuczne zagłębienie, stanowiące przeszkodę dla przeciwnika. Najczęściej jest ono oskarpowane, czyli obustronnie obmurowane. Strona wewnętrzna to skarpa, natomiast zewnętrzna to przeciwskarpa.
Kaponiera – budowla przeznaczona do prowadzenia ognia bocznego wzdłuż fosy w jednym lub dwóch kierunkach. W zależności od usytuowania kaponiery dzielą się na: wewnętrzne – zbudowane przy skarpie i zewnętrzne – zbudowane przy przeciwskarpie (tzw. kaponiera rewersowa).
Kazamata – pomieszczenie dla ludzi, sprzętu i uzbrojenia armat, zabezpieczone przed ostrzałem.
Koszary szyjowe – budowla przeznaczona do zakwaterowania wojsk. Koszary lokowane były w szyi fortu. Stanowiły zaplecze magazynowe i kwaterunkowe dla załogi.
Majdan – dziedziniec wewnętrzny fortu.
Międzypole – pas terenu rozdzielający dwa punkty obrony, np. forty, schrony.
Plac broni – miejsce przeznaczone na skoncentrowanie wojsk. W fortach zlokalizowany jest on przed koszarami szyjowymi.
Poterna – podziemny chodnik komunikacyjny, zarówno dla wojska, jak i dla przemieszczanej artylerii.
Prochownia – miejsce składowania prochu gromadzonego w beczkach.
Przeciwskarpa – zewnętrzny mur oporowy fosy, wyposażony często w chodniki bojowe (ukrycia i stanowiska ogniowe dla strzelców) oraz komunikacyjne.
Przedpiersie forteczne – mur lub nasyp biegnący szczytem wału fortecznego od strony zewnętrznej, osłaniający stanowiska ogniowe artylerii lub piechoty. Górna powierzchnia przedpiersia fortecznego była lekko pochylona, umożliwiając strzelanie w dół po linii pochyłej.
Przelotnia – kryte przejście stosowane m.in. przy wejściach do schronów w celu osłonięcia przed ostrzałem lub odłamkami.
Remiza artyleryjska – schron zabezpieczający działa oraz ich obsługę przed ostrzałem artyleryjskim.
Schron pogotowia – pomieszczenie dla załogi fortu umieszczane przeważnie w poprzecznicach, czyli elemencie fortu, rozdzielającym stanowiska artyleryjskie. Odporna na ostrzał budowla będąca schronieniem dla aktualnie pełniącej służbę (pozostającej w pogotowiu) części załogi fortu.
Stok (glacis) – sztuczny stok usypany z ziemi znajdujący się po zewnętrznej stronie fosy, będący częścią systemu obronnego fortu.
Twierdza poligonalna – określenie twierdzy złożonej z dzieł obronnych tworzących po połączeniu obwód w formie wieloboku. Twierdze tego typu były wyposażone w stanowiska dla dział artyleryjskich, z których prowadzono ogień obrony dalekiej, a także w kaponiery – dla obrony bliskiej i skrzydłowej. System poligonalny był powszechnie stosowany w pierwszej połowie XIX wieku.
Twierdza fortowa (pierścieniowa) – określenie twierdzy składającej się z kilku pierścieni fortyfikacji otaczających miasto. Pierścień zewnętrzny to forty, których zadaniem było odsunięcie wroga jak najdalej od centrum twierdzy. Międzypola tego pierścienia były zabezpieczone schronami oraz fortyfikacjami polowymi, które zamykały linię obrony. Pierścień wewnętrzny (rdzeń) tworzyły fortyfikacje chroniące centrum w razie przerwania obrony pierścienia zewnętrznego. Centralny punkt stanowiła cytadela, która była jednocześnie ostatnim punktem oporu.
Wał – podstawowy element osłony fortyfikacyjnej twierdzy. Nasyp ziemny o przekroju trapezu i niekiedy o obmurowanych skarpach. Na koronie usypywano dodatkowy wał ziemny, stanowiący osłonę dla dział, kanonierów i strzelców.
