12 czerwca 2024 w 80 rocznicę wykonania wyroku śmierci na Józefie Voglu, Romanie Ermanowiczu, Franciszku Wypychu i Wacławie Ławrentiewie – więźniach Fortu VII, członkach poznańskiej grupy S-7, komórki Ekspozytury Wywiadu Komendy Głównej Armii Krajowej – ściętych na gilotynie w Brandenburgu, otworzyliśmy nową wystawę stałą w Muzeum Martyrologii Wielkopolan – Fort VII.
Wystawa została przygotowana w dawnej celi nr 19. i jest to kolejna, po opowieści o kobietach i harcerzach, wystawa przypominająca poszczególne grupy osób uwięzionych w Forcie VII.
Ekspozycja pokazuje czas okupacji w Poznaniu i Wielkopolsce oraz warunki w jakich musieli działać członkowie organizacji konspiracyjnych, nazwy tych organizacji, a także setki nazwisk bohaterów podziemia zamordowanych lub uwięzionych w Forcie VII. Wystawa składa się z kilku odsłon.
Pierwsza, zatytułowana „Zagrożenie” opowiada o codzienności okupacji. Tworzą ją m.in. wielkoformatowe fotografie z Poznania i miast Wielkopolski. Widzimy na nich obrazy z defilad niemieckich wojsk i organizacji, wiwatującą niemiecką ludność Poznania, a także – Polaków prowadzonych przez niemieckich żołnierzy na rozstrzelanie.
Druga – „Terror” obrazuje działalność poznańskiego Gestapo. Fotografie i eksponaty nawiązują do śledztw prowadzonych w dawnym „Domu Żołnierza” (w czasie II wojny siedzibie Gestapo). Ma to pomóc zrozumieć jak wyglądały przesłuchania, z jak wielkim ryzykiem wiązała się jakakolwiek działalność konspiracyjna w Wielkopolsce.
Trzecia – „Ofiary”, przypomina tych, którzy zostali w Forcie VII uwięzieni, zginęli lub zostali wywiezieni do innych obozów. To dziesiątki plakatów przypominających niemieckie, okupacyjne obwieszczenia o rozstrzelaniach z setkami nazwisk ofiar i więźniów, członków organizacji konspiracyjnych, działających w Wielkopolsce.
SIATKA WYWIADOWCZA S-7
W 1942 Wacław Wasilij Ławrentjew założył siatkę wywiadowczą S-7, która podlegała Oddziałowi II wywiadu ofensywnego Komendy Głównej ZWZ-AK o kryptonimie „Stragan”. Członkami tej siatki byli: Franciszek Wypych, Józef Vogel, Roman Ermanowicz, Marian Sosiński, Wilhelmina Günther, Zofia Cielecka, Gertruda Leńska, Adam Niewczyk. Z siatką współpracowali Maria Wypych, Wiktor Żurawski oraz Roman Jasiniak . Kurierkami siatki były Zofia Konieczka i Zofia Kalinowska. Większość osób z siatki zaprzysiągł do organizacji osobiście Ławrentjew.
Zadania siatki związane były z rozpracowywaniem zakładów zbrojeniowych oraz firm kooperujących z nimi na terenie Poznania i Wielkopolski. Przekazywane informacje przez Rząd RP w Londynie trafiały do aliantów. Efektem były skuteczne bombardowania tych zakładów i lotniska w Krzesinach.
Członkowie siatki pozyskiwali także informacje na temat osób – funkcjonariuszy Gestapo, niemieckiej policji oraz adresów jednostek wojskowych na terenie Wielkopolski. Działalność siatki S-7 zakończyły aresztowania w październiku 1943 roku, w wyniku których siatka została rozbita, a najważniejsi jej członkowie skazani na karę śmierci. Jedną ze spektakularnych akcji siatki jest skopiowaniu dokumentów dotyczących zakładów zbrojeniowych w Krzesinach, w których produkowano części i podzespoły do samolotów Focke-Wulf, w tym rysunków i dokumentacji technicznej. Zadanie zostało wykonane, a dokumenty w brawurowej akcji (nazwanej S/N7 „Krzesiny”), odebrał oraz dostarczył do osoby, która je skopiowała, przebrany za oficera SS, samochodem z numerami i symbolami SS, W. Ławrentjew. Efektem tego działania było zbombardowanie przez lotnictwo alianckie, w 1944 zakładu w Krzesinach i jego zniszczenie w 85 %. Stało się to jednak już po aresztowaniu grupy S-7.
Wystawa powstała w ramach zadania: „PAMIĘCI WSZYSTKICH TYCH, KTÓRYCH NAZWISKA ZATARŁ JUŻ CZAS, ZOSTANIE PAMIĘĆ ICH OFIARY”. Przygotowanie i budowa zespołu wystaw dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Samorządu Województwa Wielkopolskiego.
