Już od średniowiecza Poznań był jednym z najważniejszych grodów obronnych ówczesnego państwa. Miasto prężnie rozwijało się i z biegiem lat stawało się coraz ważniejszym ośrodkiem gospodarczym oraz militarnym.
W 1793 roku, w wyniku drugiego rozbioru Polski, Poznań znalazł się na wiele lat pod panowaniem pruskim (do 1806 oraz od 1815-1919). Ze względu na położenie blisko granicy prusko-rosyjskiej miał znaczenie strategiczne i był uwzględniany w planach militarnych. Dlatego podjęto decyzję o jego fortyfikacji. Budowę twierdzy zainicjował gen. Karl Wilhelm von Grolman (1777–1843), dowódca pruskiego Sztabu Generalnego. Według jego słów obecność twierdzy miała: świadczyć o tym, że Prusy za żadną cenę nie odstąpią tak potrzebnych im ziem i jednym uderzeniem zetrą w pył odwieczne intrygi i podstępy Polaków.
Pierwszą fazą wznoszenia w Poznaniu pruskich fortyfikacji była budowa tzw. twierdzy poligonalnej. O jej wzniesienie gen. Grolman apelował już w 1815 roku – tuż po zakończeniu wojen napoleońskich, które rozbudziły nadzieje Polaków na niepodległość. W 1817 r. gen. Grolman opracował wstępny szkic twierdzy. Autorem przekazanego do późniejszej realizacji planu był Johann von Brese, wówczas pracownik ministerstwa wojny. W czerwcu 1828 roku komisja pod przewodnictwem Gustava von Raucha (głównego inspektora twierdz) naniosła zmiany proponowane przez króla Fryderyka Wilhelma. Budowę zaczęto od imponującego Fortu Winiary, następnie stworzono pierścień fortów otaczających miasto. Pracami budowlanymi kierował kpt. Moritz von Prittwitz. Pierwszy etap wznoszenia poligonalnej Twierdzy Poznań zamknięto 1 października 1834 roku. Uznano ją za twierdzę II klasy. Ostateczne zakończenie budowy miało miejsce w 1864 roku, a twierdza została zakwalifikowana jako twierdza I klasy.
Rozbudowa poznańskich fortyfikacji nabrała olbrzymiego impetu po zjednoczeniu państw niemieckich pod egidą Prus. Po wojnie francusko-pruskiej w 1871 roku powstało nowe państwo – Cesarstwo Niemieckie. Szybko przeprowadzone reformy pozwoliły na stworzenie sprawnie funkcjonującego państwa o imperialnych ambicjach. Druga Rzesza Niemiecka, choć szybko rosła w siłę, nie mogła być jednak spokojna o trwałość swoich granic. Sąsiedztwo z jednej strony z Rosją, a z drugiej z pokonaną wcześniej Francją – mocarstwami również marzącymi o hegemonii w Europie – stwarzało poczucie zagrożenia i konieczność zmodernizowania systemu obronnego.
W latach 1876-1896 wokół Poznania wzniesiono nowy pierścień umocnień obronnych, tworząc tzw. twierdzę fortową. Decyzja o modernizacji dotychczas istniejącej Festung Posen wynikała z doświadczeń niedawnej wojny francusko-pruskiej (1870-1871), która wykazała nieskuteczność stałej fortyfikacji wobec nowoczesnej artylerii. Decydujące znaczenie miało zastosowanie w artylerii luf gwintowanych, dzięki którym można było prowadzić ostrzał na coraz większe odległości. Aby uchronić oblężone miasto przed skutkami bezpośredniego bombardowania, należało stworzyć nowy wysunięty pierścień umocnień. 24 czerwca 1872 r. podjęto zarządzenie gabinetowe nakazujące modernizację twierdzy. Opracowano trzy projekty różniące się lokalizacją, liczbą oraz typem fortów. Pierwszy przewidywał budowę 19 obiektów (11 fortów i 8 mniejszych dzieł na międzypolach) w odległości 6-7 km od miasta. Drugi z kolei 9 obiektów (6 fortów głównych i 3 pośrednich) w odległości 3-5 km. Trzeci zaś będący połączeniem obu budowę 10 obiektów (8 fortów głównych i 2 pośrednich). 1 lipca 1873 r. zatwierdzono generalny projekt twierdzy fortowej. Jednocześnie gen. Hans Alexis von Biehler (generalny inspektor twierdz i szef Korpusu Inżynierów i Pionierów) opracował projekt fortu standardowego (tzw. fort artyleryjski typu Biehlera), mający stanowić wzorzec dla nowowznoszonych obiektów fortyfikacyjnych na terenie Cesarstwa Niemieckiego. Począwszy od 1873 r. wzorcowe forty Biehlera zbudowano m.in. w Kolonii, Strasburgu i Magdeburgu. 24 lutego 1876 r. zatwierdzono ostateczny projekt twierdzy fortowej dla miasta Poznania, decydując się na wzniesienie 12 obiektów – 9 fortów głównych i 3 pośrednich. W pierwszej kolejności przystąpiono do budowy fortów: VII, VIII i IX. Przed lokowaniem w terenie wykonano dokładne pomiary nośności okolicznych gruntów. Od 1876 r. sukcesywnie wznoszono kolejne obiekty starannie realizując przyjęty projekt. Sam program stworzenia nowoczesnego systemu obrony był niezwykle kosztowny, lecz możliwy do przeprowadzenia m.in. na skutek wygranej wojny z Francją (l. 1870-1871) i otrzymania kontrybucji wynoszącej 5 miliardów franków. W latach 80. XIX wieku nastąpił wyraźny postęp w technice wojskowej, którego wynikiem było m.in. zwiększenie zasięgu dział. Do użycia wprowadzono nowy rodzaj pocisków – granaty burzące, zaczęto również używać proch bezdymny. Niemieckie fortyfikacje stały się technologicznie przestarzałe dlatego krótko po zakończeniu budowy podjęto decyzję o przystąpieniu do ich modernizacji. Zmianie uległ narys i grubość wałów, wzmocniono wszystkie elementy wrażliwe na ostrzał, wzniesiono baterie dołączone, przy których umieszczono na przeciwskarpach barków schrony amunicyjne, połączone z wnętrzem fortu windami. W ramach modernizacji całej twierdzy zbudowano w latach 1887-1890 sześć kolejnych fortów pośrednich. Uszczelniono system obronny budując schrony międzypolowe dla piechoty, dla artylerzystów i magazyny amunicji, wzniesiono samodzielna Baterię Bogdankę, stworzono polowe stanowiska piechoty i artylerii, ustawiono zasieki i wykonano różnego typu przeszkody terenowe. Zasadnicze prace zakończone zostały w 1896 roku.
W 1902 r. cesarz zgodził się na rozbiórkę wewnętrznego pierścienia fortyfikacji na lewym brzegu Warty, co umożliwiło szybki rozwój miasta.
Na początku XX wieku zewnętrzny pierścień forteczny uzupełniono kolejnymi schronami. W 1914 r. dokonano kolejnej modernizacji systemu obronnego miasta. Na międzypolach zbudowano ok. 150 schronów mobilizacyjnych. Pierwsza wojna światowa z całą bezwzględnością ukazała przeżytek wzniesionych niecałe 40 lat wcześniej fortyfikacji, które nie były w stanie podołać wyzwaniom współczesnego pola walki. Po wybuchu II wojny światowej, w okresie niemieckiej okupacji forty były wykorzystywane do różnych celów (magazyny, obóz koncentracyjny w Forcie VII, obóz jeniecki w Forcie VIII). W 1944 r. do wielu przeniesiono warsztaty i magazyny fabryk zbrojeniowych, fosy fortów zostały zadaszone i powstały w nich hale produkcyjne. Obiekty twierdzy fortowej zostały wykorzystane militarnie w 1945 r., jako element systemu obronnego nazistowskiej Festung Posen. Po II wojnie światowej poznańska Cytadela została rozebrana. Ucierpiały również fortyfikacje północnego odcinka twierdzy. Forty IV, IVa, V oraz Fort VIa zostały wysadzone i w znacznym stopniu rozebrane. Pozostałe są dość dobrze zachowane. Obecnie poznańska twierdza fortowa stanowi dużą atrakcję turystyczną oraz jest pomnikiem dziewiętnastowiecznej myśli technicznej.
W 1887 roku rozpoczęto budowę sześciu nowych fortów pośrednich oraz licznych schronów międzypolowych.
Militarna rola fortów jeszcze bardziej zmniejszyła się w czasie I wojny światowej, gdy pojawiło się lotnictwo wojskowe, dla którego nie stanowiły przeszkody. Dynamiczny rozwój technologii wojskowych wymagał znajdowania dla fortów nowych funkcji. Najczęściej służyły jako magazyny.
System umocnień zbudowany przez Niemców w stolicy Wielkopolski na przełomie XIX i XX wieku uczynił Poznań największą twierdzą położoną u wschodnich granic II Rzeszy. Był to jeden z najpotężniejszych systemów obronnych w Europie, będący do dziś unikalnym zabytkiem w skali kraju.
